Đây là chủ đề được tập trung trao đổi, thảo luận tại diễn đàn “Làm thế nào để phát triển thị trường cho nông sản sạch”, do Liên minh Nông nghiệp phối hợp với tổ chức Oxfam tại Việt Nam tổ chức ngày 19/9, tại Hà Nội.
Quang cảnh diễn đàn
Thị trường nông sản sạch vẫn rất èo uột
Bất chấp nhu cầu gia tăng từ phía người tiêu dùng cũng như sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp, thị trường nông sản sạch vẫn khá èo uột và chưa thể chinh phục lòng tin của người tiêu dùng.
Tại “Diễn đàn chính sách nông nghiệp số 09: Làm gì để phát triển thị trường cho nông sản sạch”, TS. Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược (Bộ Kế hoạch và đầu tư) cho biết, nông nghiệp sạch hiện mới chỉ chiếm 1%, đồng nghĩa 99% còn lại là tiềm năng vô cùng lớn với các doanh nghiệp. Ông cũng nhìn nhận: “Về chất lượng, chúng ta không thể so được với các nước hiện đại như Nhật Bản khi họ vừa là thị trường tiêu thụ, vừa trực tiếp sản xuất những sản phẩm chất lượng rất cao. Tương tự Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ cũng vậy. Việt Nam là quốc gia có nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp, có lợi thế sản xuất lớn nhưng hạn chế về chất lượng, dù nhu cầu tăng rất cao nhưng thị trường nông sản sạch vẫn rất èo uột”.
Lý giải nguyên nhân của thực trạng trên, ông Trần Mạnh Chiến, chủ chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch Bác Tôm cho rằng có 3 nguyên nhân:
Thứ nhất: Khách hàng dường như đang đánh đồng chữ “sạch” với chữ “ngon”, sạch là phải ngon. Người ta chưa biết quy trình sản xuất ra làm sao, có dư hóa chất hay không nhưng sản phẩm phải ngon.
Thứ hai: Việc mất lòng tin từ người dân vì có quá nhiều vụ việc thực phẩm sạch mà thực chất không sạch.
Thứ ba: Quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ và nếu để những quy mô nhỏ đó chứng minh với khách hàng sẽ là điều rất khó.
Ở một góc nhìn khác, TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển kinh doanh đã nêu ra hai nguyên nhân chính đằng sau tình trạng “èo uột” của thị trường nông sản sạch. Theo ông Nghĩa: "Trong một môi trường không sạch, ai mà sạch rất khó sống, khó phát triển. Hãy tưởng tượng trong một lớp học, hầu hết mọi người đều quay cóp bài và chỉ có một hay hai người không quay cóp thì điểm sẽ rất thấp. Do đó, phải có chế tài trừng phạt mạnh mẽ những cái không trong sạch, nhất là trong nông nghiệp. Những người quản lý thị trường phải rất có kỉ luật, phải tạo cho lớp học một không khí mà học sinh nào cũng phải chăm học và phải chịu kỉ luật. Đằng này chúng ta người làm tốt cũng như người làm xấu, người làm tốt chẳng được thưởng gì còn người làm xấu cũng chẳng bị phạt”.
Những giải pháp được đưa ra
Trước thực trạng trên, để đẩy mạnh phát triển sản xuất nông sản sạch, TS. Lê Xuân Nghĩa nhấn mạnh: “Phải có những chính sách lớn về nông sản sạch, nông nghiệp sạch chứ không phải đơn lẻ như hiện nay. 10 năm trời mới ra được một cái văn bản mà văn bản chưa đi vào cuộc sống là bao nhiêu. Không chỉ vậy, Việt Nam cần học tập kinh nghiệm của Đài Loan (Trung Quốc) về phát triển công nghệ vi sinh và nông phẩm sạch như thành lập viện nghiên cứu lớn về công nghệ, có sự hỗ trợ lớn từ Chính phủ và sở hữu đội ngũ chuyên gia rất sâu rộng.
Từ góc độ của người sản xuất, chị Ngô Kim Liên (chủ HTX sản xuất nấm sạch tại Quảng Bình) mong muốn rằng UBND các tỉnh, thành phố cả nước cần sớm triển khai đưa Nghị định 109/2018/NĐ-CP về nông nghiệp hữu cơ đưa vào thực tiễn địa phương. Các địa phương có thể ban hành thêm các chính sách ưu tiên của tỉnh cho phát triển nông nghiệp hữu cơ. Bên cạnh đó, UBND các tỉnh, huyện nên có đề án hoặc nghị quyết chuyên đề về phát triển nông nghiệp hữu cơ của tỉnh, địa phương.
Về phía người tiêu dùng, bà Trần Thị Thu Hương (Công ty cổ phần nông nghiệp công nghệ cao Agritech) cho rằng: quy trình quản lý chất lượng nông sản sạch từ nơi sản xuất đến các điểm tiêu thụ vẫn còn những bất cập. Vẫn còn xảy ra tình trạng thực phẩm kém chất lượng được trà trộn bán cùng thực phẩm sạch gây mất lòng tin cho người tiêu dùng. Vì vậy, Bộ NN&PTNT cần tăng cường chỉ đạo, phối hợp và hỗ trợ xây dựng các chuỗi liên kết trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông lâm thủy sản chất lượng cao, đảm bảo an toàn vệ sinh.
Bên cạnh đó, theo bà Huỳnh Thúy Phương – đại diện hệ thống siêu thị My Market, việc cấp chứng nhận sản phẩm hữu cơ, sản phẩm sạch cần được thực hiện minh bạch hóa hơn, kiểm soát chặt chẽ hơn, tránh tình trạng các đơn vị sản xuất chưa đạt chuẩn mà vẫn được chứng nhận, điều này sẽ gây méo mó thị trường và mất niềm tin của người tiêu dùng vào sản phẩm hữu cơ có chứng nhận.
Rõ ràng, nông sản sạch vẫn đang phải đối mặt với bài toán về niềm tin của người tiêu dùng bởi niềm tin sẽ quyết định thái độ mua hàng. Tuy vậy, niềm tin ấy cần phải gắn với chiến lược cùng những hành động quyết liệt cả từ Chính phủ cho đến bản thân doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh và xây dựng thương hiệu.
Công ty cổ phần công nghệ nông nghiệp Agritech
